Nieuws
Blijf op de hoogte van ons onderzoek, projecten en gastcolleges.
De Digitale Kooi in Government Information Quarterly
Eerste wetenschappelijke publicatie op basis van het boek De Digitale Kooi is vandaag in druk verschenen. Je kunt het paper gratis downloaden via ScienceDirect tot 19 juni 2018.
Peeters, R., Widlak, A., 2018, The digital cage: Administrative exclusion through information architecture – The case of the Dutch civil registry's master data management system, Government Information Quarterly, 35, (2) (2018), pp 175-183
Highlights:
- • Master data management systems can produce unintended consequences for citizens in the form of administrative exclusion.
- • Administrative exclusion is often seen as a problem of street-level bureaucracy, but can also stem from system-level information architecture.
- • Digitalised civil registries can turn into a ‘digital cage’ if their design does not allow for street-level discretion and correction of errors.
Abstract
RadioDoc: De Kafkaknop
De Kafkaknop op interne websites van grote Nederlandse organisaties, is de laatste strohalm voor medewerkers die kampen met een organisatorisch probleem dat ondanks herhaalde pogingen maar niet wordt opgelost.
Download Video: Closed Format: "MP4" Open Format: "Ogg"
Zondag 20 mei een documentaire van RadioDoc over de Kafkaknop.De Kafkaknop is een middel van de Kafkabrigade waarmee organisaties zelf aan de slag kunnen om bureaucratische problemen aan te pakken. De Kafkaknop mag gratis gebruikt worden in ruil voor informatie voor ons onderzoek over de problemen en oplossingen die worden aangepakt. Tientallen grote Nederlandse organisaties – van ziekenhuizen tot de belastingdienst – hebben een Kafkaknop op hun interne website staan. Die Kafkaknop is de laatste strohalm voor medewerkers die kampen met een organisatorisch probleem dat ondanks herhaalde pogingen maar niet wordt opgelost.
Wordt er via de Kafkaknop een melding gedaan, dan gaat een team van medewerkers in de hoogste regionen van de organisatie met het probleem aan de slag en moet er binnen drie maanden een oplossing liggen.
In deze documentaire neemt radiomaker Saar Slegers een kijkje in de krochten van de bureaucratie. Ze ontmoet mensen die verstrikt raakten in kafkaëske situaties en mensen die tot het uiterste gaan om wat menselijkheid terug te brengen in de systemen die hen boven het hoofd zijn gegroeid.
Zonder Kafkaknop lopen we vast. Maar waarom is dat zo? Welke structurele problemen zijn ingebakken in onze bureaucratische systemen? En wat gebeurt er met mensen die in de bureaucratische molens belanden en er niet meer uitkomen?
Deze maand in Beleid en Maatschappij: De Digitale Kooi
Administratieve uitsluiting door informatie-architectuur. Met de Basisregistratie Personenen (BRP) als voorbeeld van de werking van administratieve uitsluiting
In het actuele nummer van Beleid en Maatschappij is de Digitale Kooi het openingsartikel. Met de Basisregistratie Personen als voorbeeld, worden enkele kernbegrippen uit het boek De Digitale Kooi geïllustreerd, zoals Rechtsbesmetting via ICT. Hoewel Binnenlandse Zaken altijd graag laat weten dat er geen rechten of plichten verbonden zijn aan de Basisregistratie Personen - en dat het dus een neutrale tool is - werkt uitschrijving als een rode knop voor al je rechten als burger. Daklozen verliezen er hun ziektekostenverzekering door. Verwarde personen komen er door in de problemen. Handelsreizigers verliezen hun hypotheekrenteaftrek. Gepensioneerden mogen daardoor niet met een bootje door het land varen. Hoe werkt dat? Hoe ontstaat de informele informatie-hiërarchie, die maakt dat niet meer de wet leidend is, maar je registratie in het BRP systeem?
Lezing bij jaarlijkse herdenking basisinformatie
In 1944 werden zes medewerkers van het bevolkingsregister Amsterdam door de Sicherheitsdienst opgepakt en in Vught gefusilleerd. Jaarlijks herdenkt de dienst Basisinformatie deze zes verzetshelden. Dit jaar met een lezing over de De Digitale Kooi.
"Maar ook nu zijn er gevolgen die we niet voorzagen en die niet de bedoeling zijn," zo maakte de directeur van de dienst Basisinformatie een brug tussen de herdenking van de verzetshelden en de reflectie op het eigen werk van de dienst. Op 17 juli 1944 werden zes medewerkers van het toenmalige Bevolkingsregister opgepakt door de Sicherheitsdienst. Ze werden op 4 augustus 1944 gefusilleerd in Kamp Vught. Het Bevolkingsregister werd door de Duitse overweldiger vrijwel direct ingezet voor de opsporing. En al vanaf het begin gebruikten verschillende medewerkers hun 'stempelmacht' om mensen te helpen, te ontsnappen en te ontsnappen aan deportatie. Het verschil tussen een zwarte 'J' en een rode 'J' op het identiteitsbewijs was het verschil tussen wel en geen deportatie. Zij deden dit eerst vooral individueel, omdat onduidelijk was wie te vertrouwen was en wie niet. Na de brand, een aanslag van het verzet, moeten medewerkers thuis identiteitsbewijzen maken en krijgt het verzetswerk binnen het Bevolkingsregister een grote omvang. Maar Alers, Balvers, Bunt, De Kok, Landweer en Leenheer moet dit met hun leven betalen.
Op de vierde verdieping hangt de plaquette op de foto. Al is er nu geen bezetter en al zijn de gevolgen nu niet te vergelijken met wat mensen toen werd aangedaan, het is een blijvende oproep en inspiratie om na te denken over wat je werk betekent voor echte mensen en hun vrijheid. Ook hier en nu.
Elk jaar combineert de dienst de herdenking daarom met een reflectie op het eigen werk. Dit jaar met een lezing van Arjan Widlak over de De Digitale Kooi. Het boek over de onbedoelde gevolgen van gegevensuitwisseling bij de overheid. Jan Flippo Chief Information Officer van Amsterdam benadrukt in een co-referaat dat het tijd is voor hernieuwde aandacht voor de Algemene Beginselen van Behoorlijk bestuur. En dat het verlies van discretionaire ruimte om recht te doen aan individuele gevallen een probleem is.
Gisteren mocht iedere Nederlander stemmen volgens de wet. Maar niet in de praktijk. Waarom?
In herinnering: in november 2017 verscheen in Trouw een artikel waarin wordt uitgelegd hoe de overheids ict mensen ten onrechte uitsluit van rechten en diensten
In een reactie op het rapport van de Nationale Ombudsman "Een mens leeft, een systeem niet" beschrijft de Kafkabrigade één belangrijke oorzaak van hoe onze persoonsregistratie leidt tot een vicieuze cirkel van uitsluiting. En welke conclusies we zouden moeten trekken uit dit rapport om te zorgen dat dit probleem ook tot een oplossing komt. Want de constateringen van de Nationale Ombudsman zijn bijna ongelooflijk èn belangrijk, maar niet nieuw. De afgelopen jaren is vrijwel niets gedaan om de onderliggende oorzaken te begrijpen en deze problemen aan te pakken.
Simulatie essenties van de nieuwe Omgevingswet
Innovatie, groene groei, ruimte voor burgerinitiatief vragen om een responsieve overheid, om samenwerking en een integrale afweging. Dat gaat niet vanzelf. Dat kun je ervaren in een simulatie op basis van onderzoek met dilemma's op echte casus.
Tussen de regels is een simulatie van een halve dag, waarin de deelnemers een gezamenlijk perspectief ontwikkelen op de samenhang van de omgevingswet. Aan de hand van een levensechte ervaring wordt zichtbaar dat samenwerking niet vanzelf komt, hoe belangen en perspectieven tegenover elkaar kunnen komen te staan of zelfs helemaal langs elkaar heen werken. Lukt het de deelnemers om binnen de tijd tot een integrale afweging te komen?
Interview bij Cafe Weltschmerz
De verstikkende bureaucratie en de Kafkabrigade; Sven Hulleman en Arjan Widlak
20 jaar vast in regels
Fouten in registraties verspreiden zich door gegevensuitwisseling als een olievlek over (overheids)organisaties, correctie van de gevolgen echter niet. Vaak is ook niet te overzien welke gevolgen een verkeerde registratie heeft bij andere overheden.
Omdat dit sneeuwbaleffect voorkomt bij zowel fouten van overheden, van burgers, complexe situaties, (identiteits)fraude als uitschrijvingen worden honderduizenden mensen getroffen met vaak grote administratieve en financiële problemen. De casus Saskia maakt dit probleem concreet. Op Platform Overheid verschijnt dit verhaal in zes delen:
- Saskia zit bijna 20 jaar vast in de bureaucratie.: hoe kwam het zo?
- Lerende organisaties?
- Schadevergoeding en in de schulden.
- De rol van ICT.
- Waarom staat de burger niet centraal?
- Wat doen we eraan?
Deze week deel 1: Saskia zit bijna 20 jaar vast in de bureaucratie.
Burger onvoldoende juridisch beschermd
"Het allerbelangrijkste is dat bij alle lagen binnen de overheid de notie moet ontstaan dat de computer het ook fout kan hebben"
Wat gebeurt er bij geautomatiseerde besluiten vanuit de overheid en wat betekent deze praktijk voor de burger die te maken krijgt met zo’n besluit? Marlies van Eck deed er onderzoek naar en promoveerde hier op 9 februari aan de Tilburg University op."De conclusies uit dit onderzoek komen overeen met het onderzoek dat de Kafkabrigade deed naar onbedoelde gevolgen voor burgers door informatieuitwisseling bij de overheid." Een van haar conclusies is dat het nog te vaak misgaat en burgers onvoldoende juridisch worden beschermd.
"De praktijk blijkt niet gericht te zijn op het nemen van besluiten, maar op het verwerken van informatie. Maar de rechtsbescherming is juist alleen gericht op de besluiten. Deze werkelijkheden kunnen botsen, in het nadeel van de burger. Het is opvallend hoeveel moeite de medewerkers in het bezwaarproces doen om fouten in het primaire proces op te lossen terwijl er weinig samenhang is tussen hun werk en dat van de ontwerpers. Kenmerkend voor het gebrek aan aandacht (en wellicht ook gebrek aan waardering) voor deze taak is dat het bezwaar- en beroepproces consequent ‘de achterkant’ wordt genoemd. Maar zij zijn het aanspreekpunt voor burgers die geconfronteerd worden met keuzes aan de ‘voorkant’ en de last van deze keuzes komen op hun schouders."
Problemen in de bureaucratische cloud
Helpen Beginselen van Behoorlijke ICT de burger weer centraal te zetten?
De afgelopen jaren deed de Kafkabrigade onderzoek naar onbedoelde gevolgen voor burgers door informatieuitwisseling bij de overheid. Dat is gedaan aan de hand van de ruggengraat bij de overheid: de basisregistraties. Daarbij is geprobeerd om een antwoord te vinden op vragen als: waarom lukt het vaak niet om de gevolgen van registratiefouten te herstellen en wat is er voor nodig om structureel tot praktische en redelijke oplossingen te komen?